Δεν έχει ανακαλυφθεί από πολλούς το Βουργαρέλι, όμως είναι από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά των Τζουμέρκων. Ένα μέρος ήρεμο, με έκταση 5 χιλιομέτρων και ειδυλλιακά ενταγμένο στην τριγύρω φύση. Αλλά και με σημαντικό ιστορικό παρελθόν, το οποίο μαρτυρείται σήμερα σε διάφορα μνημεία-αξιοθέατα.
Ήσυχος, βουνίσιος τόπος, το Βουργαρέλι εντάσσεται στα κεντρικά Τζουμέρκα και μετρά 301 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Είναι προορισμός ιδανικός για όλες τις εποχές του χρόνου, αφού προσφέρεται και για τους λάτρεις του χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι διατηρείται δροσερό, απέχοντας μόλις μισή ώρα (οδικώς) από τις διάσημες φυσικές πισίνες του ποταμού Αχελώου.
Ιστορία, μνημεία και αξιοθέατα
Όπως είπαμε και στην αρχή, το Βουργαρέλι έχει κάμποση ιστορία. Στην αρχαιότητα η περιοχή όπου βρίσκεται άνηκε στην Αθαμανία, ωστόσο δεν έχουμε καταφέρει να ταυτίσουμε με βεβαιότητα τις πόλεις της, οπότε δεν γνωρίζουμε σε ποια ανήκουν τα ερείπια που βλέπουμε σήμερα προς τα νότια, στον λόφο της Τσιούκας. Το χωριό, ασφαλώς, είναι πολύ μεταγενέστερο των αρχαίων Αθαμανών, όμως οι ιστορικές του ρίζες χάνονται στον χρόνο. Το σίγουρο είναι ότι υπήρχε ήδη το 1696, καθώς αναφέρεται σε αρχείο των Βενετών –ωστόσο η χαρακτηριστική Κόκκινη Εκκλησιά είναι οπωσδήποτε βυζαντινή, μάλλον από την εποχή του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού.
Αργότερα, κατά το 1821, η μονή Αγίου Γεωργίου συνέβη κάτι σαν Αγία Λαύρα για την ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα, είναι στο Βουργαρέλι όπου ηττήθηκαν οι οθωμανικές δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη (1823), σε μια κρίσιμη καμπή για τον απελευθερωτικό αγώνα στη δυτική Ρούμελη.
Το χωριό θα επαναστατούσε ξανά το 1854, το 1867 και το 1878, αλλά θα ενωνόταν με την Ελλάδα το 1884, όταν εξαγοράστηκε από τους κατοίκους του, αφού μέχρι τότε λογιζόταν ως τσιφλίκι. Σε νεότερα χρόνια η κυβέρνηση έκανε μια απόπειρα να το μετονομάσει σε Δροσοπηγή, όμως οι κάτοικοί του επέμειναν στο Βουργαρέλι, διατηρώντας την ονομασία.
Το παρελθόν αυτό καθρεφτίζεται στα σημαντικότερα αξιοθέατα τα οποία μπορεί να θαυμάσει ο σύγχρονος επισκέπτης, ερχόμενος εδώ. Όπως την Κόκκινη Εκκλησιά στο Παλαιοχώρι (3 χιλιόμετρα προς τα νότια), για παράδειγμα, που όπως είπαμε είναι βυζαντινή και πρέπει να χτίστηκε πριν το 1281 (εφόσον αυτό είναι το έτος της αγιογράφησής της), όντας αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου.
Την ξεχωριστή της ονομασία την οφείλει στο κόκκινο χρώμα των πλίνθων όπου χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερσή της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ψευδοτρίλοβα παράθυρα του ναού, αλλά και δύο ζευγάρια λαϊκών ανθρώπων που διασώζονται στα υπολείμματα των τοιχογραφιών, ζωγραφισμένοι με φυσικό τρόπο, μακριά από τη συνήθη αυστηρότητα της βυζαντινής τέχνης.
Αξίζει επιπλέον να περάσετε μια βόλτα από τον Άγιο Γεώργιο, εκκλησία του 1690 μέσα σε ένα όμορφο δάσος με πεύκα, όπου στεγάστηκαν και τα σχέδια για την εξέγερση της περιοχής κατά την Επανάσταση του 1821, αλλά και οι κάτοικοι, όταν το 1943 οι Γερμανοί πυρπόλησαν το χωριό. Περάστε επίσης από το λεγόμενο «Γεφύρι της Μεγάλης Βρύσης» στον δρόμο Βουργαρελίου-Αθαμανίου, αλλά μην αγνοήσετε και τα καλντερίμια της κεντρικής πλατείας: ρωτήστε τους ντόπιους γι’ αυτό που οδηγεί στις λιθόκτιστες βρύσες Αρχόντω και Κρυστάλλω και αφιερώστε λίγο χρόνο να το περπατήσετε.
Κλασικά, ωστόσο, η ντόπια παράδοση θέλει τον ξένο ο οποίος θα πιει νερό από αυτές τις βρύσες να παντρεύεται κοπέλα από το Βουργαρέλι. Κοντά σε αυτές, εντωμεταξύ, υπάρχει και το σπίτι του γιατρού Αναγνώστου, όπου στα 1943 εγκατέστησε το αρχηγείο του ο Ναπολέων Ζέρβας, κάνοντάς το άτυπη πρωτεύουσα της αντιστεκόμενης ορεινής Ελλάδας.
Τέλος, για τους λάτρεις των πεζοπορικών διαδρομών υπάρχει το πανέμορφο μονοπάτι Λεπτοκαρυά-Νεραϊδογέφυρο, ενώ κοντά στο χωριό εντοπίζεται και είσοδος προς το εκτενέστατο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου & χαράδρας Αράχθου. Σίγουρα, όμως, αξίζει να κάνετε και την εύκολη, κυκλική διαδρομή προς τα λεγόμενα Λουτρά Καπετάνιου, που προσφέρεται για όλη την οικογένεια, στην περίπτωση που έρθετε εδώ μαζί με τα παιδιά σας. Έχει ως αφετηρία της το «Rouista Tzoumerka Resort» και είναι ιδιαίτερα ειδυλλιακή, αφού σας περπατά μέσα στο ελατόδασος, πλάι στο ποτάμι, οδηγώντας σας στους μικρούς καταρράκτες που απαρτίζουν τα «λουτρά» του Καπετάνιου. Αν φτάσετε εδώ κατά την καλοκαιρινή περίοδο, μη διστάσετε να κάνετε μια βουτιά στα ολόδροσα, βουνίσια νερά τους.
Πώς θα φτάσετε μέχρι το Βουργαρέλι
Το Βουργαρέλι είναι πολύ εύκολα προσβάσιμο εάν έχετε αυτοκίνητο. Μπορείτε να φτάσετε εδώ ξεκινώντας τόσο από την Άρτα και τα Γιάννενα, όσο και από τα Τρίκαλα, ακολουθώντας είτε την επαρχιακή οδό Άρτας-Τρικάλων, είτε την επαρχιακή οδό Βουργαρελίου-Κυψέλης.
Πιο κοντά, φυσικά, είναι η Άρτα, η οποία απέχει 58 χιλιόμετρα, οπότε υπολογίστε πως θα σας πάρει περίπου 1 ώρα για να φτάσετε, μέσω μιας πολύ όμορφης διαδρομής, που περνάει και από την τεχνητή λίμνη του Άραχθου. Από τα Ιωάννινα θα ακολουθήσετε την παράκαμψη της Φιλιππιάδας προς Άρτα και θα σας πάρει 1 ώρα και 40 λεπτά –ή 2 ώρες εάν αποφασίσετε να περάσετε και από τη γραφική γέφυρα της Πλάκας. Από τα Τρίκαλα, τέλος, θα κινηθείτε προς Πύλη και θα σας πάρει γύρω στις 2 ώρες, καθώς η απόσταση ανέρχεται στα 90 χιλιόμετρα.
